Vertigo, oda veya çevrenin, kişinin etrafında daireler çiziyormuş gibi dairesel hareketle dönmesi hissidir. Birçok insan bu terimi yükseklik korkusunu tanımlamak için kullanır, ancak bu doğru değildir.
Vertigo, bir kişi çok yüksekten aşağıya baktığında da ortaya çıkabilir, ancak genellikle iç kulak veya beyindeki problemlerden kaynaklanan geçici veya devam eden baş dönmesi nöbetlerini ifade eder.
Bu bir hastalık değil, bir semptomdur. Birçok farklı durum vertigoya neden olabilir.
Genellikle iç kulakta bir dengesizliği veya merkezi sinir sistemi (CNS) ile ilgili bir sorunu içeren çeşitli problemler vertigoya yol açabilir.
Vertigoya yol açabilecek durumlar aşağıdakileri içerir.
Bu bozukluk, iç kulak labirentinin iltihaplanması sonucunda ortaya çıkabilir. Bu alan içinde vestibulokoklear sinir bulunur.
Bu sinir, beyne kafanın hareketi, konumu ve sesler hakkında bilgi gönderir.
Labirentitli bir kişi vertigo semptomları dışında işitme kaybı, kulak çınlaması, baş ağrısı, kulak ağrısı ve görme değişiklikleri de yaşayabilir.
Vestibüler sinirin iltihabı vestibüler nörite neden olur. Labirentite benzer, ancak kişinin işitmesini etkilemez. Vestibüler nörit, bulanık görme, şiddetli mide bulantısı veya dengesizlik hissine eşlik edebilen vertigoya neden olur.
Bu kanserli olmayan cilt büyümesi, genellikle tekrarlayan enfeksiyon nedeniyle orta kulakta gelişir. Kulak zarının arkasında büyüdüğü için orta kulağın kemik yapılarına zarar vererek işitme kaybına ve baş dönmesine neden olabilir.
Bu hastalık, iç kulakta sıvı birikmesine neden olur ve bu da kulaklarda çınlama, işitme kaybı ile vertigo ataklarına yol açabilir. 40 ila 60 yaş arasındaki kişilerde daha görülme eğilimindedir.
Hastalığın kesin neden belirsizdir, ancak kan damarı daralmasından, viral bir enfeksiyondan veya bir otoimmün reaksiyondan kaynaklanabildiği düşünülmektedir. Genetik koşulların hastalığın oluşumunda rol oynadığı da tartışılmaktadır.
İç kulak, sıvı ve kalsiyum karbonat kristalleri parçacıkları içeren otolit organları adı verilen yapıları içerir.
BPPV'de bu kristaller yerinden çıkar ve yarım daire kanallarına düşer. Orada, düşen her kristal, hareket sırasında yarım daire kanallarının kupulaları içindeki duyusal tüy hücrelerine dokunur.
Sonuç olarak, beyin bir kişinin pozisyonu hakkında yanlış bilgi alır ve baş dönmesi meydana gelir. İnsanlar tipik olarak 60 saniyeden az süren vertigo dönemleri yaşarlar, mide bulantısı ve diğer semptomlar da ortaya çıkabilir.
Vertigo ayrıca şunlarla da ortaya çıkabilir:
Uzun süreli yatak istirahati ve bazı ilaçların kullanımı da vertigoya neden olabilir.
Mide bulantısı ve baş dönmesi hamilelik sırasında sık görülen problemlerdir. Hormonal değişiklikler vücuttaki sıvıların içeriğini farklılarştırarak bu semptomları oluşturabilir.
İç kulaktaki sıvının içeriğinin değişmesi aşağıdaki gibi semptomlara yol açabilir:
Vertigo'nun kendisi kalıtsal değildir, ancak genellikle çeşitli durumların ve sendromların bir belirtisidir.
Bunlardan bazıları, belirli genetik faktörleri içeriyor gibi görünmektedir ve ailelerden geçebilir. Bir kişinin tekrarlayan vertigosu varsa, kalıtsal veya genetik bir bileşeni olabilir.
Bilim adamları, vertigoyu içeren çeşitli durumların genetik profilini araştırıyorlar.
Vertigoyu tetikleyebilen ve genetik faktörleri içerdiği görülen durumlara örnekler:
Bir doktor, baş dönmesi olan bir kişiye aile tıbbi geçmişi hakkında sorular sorabilir.
Oluşma nedenlerine göre değişen farklı vertigo türleri vardır.
Vakaların yaklaşık %80'i bu türdendir. Periferik vertigo genellikle iç kulaktaki problemlerden kaynaklanır.
İç kulaktaki minik organlar yerçekimine ve kişinin pozisyonuna göre sinir sinyalleri aracılığıyla beyne mesajlar göndererek tepki verir. Bu süreç kişinin ayağa kalktığında dengesini korumasını sağlar.
Bu sistemdeki değişiklikler vertigoya neden olabilir. BPPV ve inflamasyon bu tür vertigonun yaygın nedenlerdir. Diğer nedenler arasında Ménière hastalığı ve akustik nöroma yer alır.
Merkezi vertigo merkezi sinir sistemi ile ilgili problemler sonucunda oluşmaktadır. Genellikle beyin sapı veya beyinciğin bir kısmındaki problemden kaynaklanır. Vakaların yaklaşık %20'si bu türdendir.
Olası nedenler arasında vestibüler migren, demiyelinizasyon ve etkilenen CNS bölgesini veya bölgelerini içeren tümörler bulunur.
Servikal omurga ile ilgili bir problem vertigoya yol açabilir.
Vertigolu bir kişi, başı veya etrafındaki boşluk hareket ediyor veya dönüyormuş gibi hissedecektir.
Vertigo tek başına görülebilen bir semptomdur, ancak aşağıdaki diğer semptomlarla birlikte de ortaya çıkabilir.
Bu semptomlar şunları içerebilir:
Doktorunuz baş dönmesine neyin sebep olduğunu bulmaya çalışacaktır. Fizik muayene gerçekleştirilecek, kişiye baş dönmesinin kendilerini nasıl hissettirdiğini sorulacak ve tıbbi geçmiş alınacaktır.
Doktor ayrıca bazı basit testler de yapabilir.
Romberg testi: Doktor, kişiden kolları yanlarında ve ayakları bitişik olarak durmasını ve gözlerini kapatmasını isteyecektir. Kişi gözlerini kapatırken kararsız hale gelirse, bu bir merkezi sinir sistemi sorununun işareti olabilir.
Fukuda-Unterberger testi: Doktor, kişiden gözleri kapalı olarak 30 saniye boyunca yürümesini isteyecektir. Kişi yürürken bir yöne saparsa, bu, iç kulak labirentinde periferik vertigoya neden olabilecek bir lezyona işaret edebilir.
Bu ve diğer testlerin sonuçlarına bağlı olarak, doktor daha fazla ayrıntı elde etmek için bir kafa BT veya MR taraması önerebilir.
Bazı vertigo türleri tedavi olmaksızın kendiliğinden çözülür, ancak kişinin altta yatan sorun için tedaviye ihtiyacı olabilir.
Örneğin bir doktor, vertigo oluşturan bakteriyel bir enfeksiyon için antibiyotik veya zona için antiviral ilaçlar reçete edebilir.
Bazı semptomları hafifletebilecek ilaçlar mevcuttur. Bu ilaçlar, taşıt tutmasını ve mide bulantısını azaltmak için antihistaminikler ve antiemetikler içerir.
Diğer tedaviler etkili değilse cerrahi gerekebilir. BPPV ve akustik nöroma, vertigo tedavisinde ameliyatın uygun olabileceği iki durumdur.
Doktorunuz, Ménière hastalığı için ilaç reçete edebilir. Bunlar, bu duruma bağlı baş dönmesini hafifletmeye yardımcı olabilecek ilaçları içerebilir.
Diğer tedavi seçenekleri şunları içerir:
Vertigo etkilerini azaltmaya yardımcı olabilecek adımlar şunları içerir:
Ağır baş dönmesi yaşayan kişiler araba kullanmamalı veya merdivenlerde dikkatli olmalıdır.
